آیا شما هم جزء افرادی هستید که سوخت و ساز بدنتان کم است؟ یا اینکه سعی می‌کنید با ورزش سوخت و ساز بدنتان را بالا ببرید؟ آیا می‌خواهید بدانید که وضعیت سوخت ساز بدن شما چه‌گونه است؟
قبل از اینکه به این سئوال جواب بدهیم اجازه بدهید که اول ببینیم اصلا سوخت و ساز بدن یعنی چه؟
اگر دنبال یک تعریف علمی باشیم می‌توانیم به صورت زیر بیان کنیم:
مجموعه فرآیندهای شیمیایی درون بدن را متابولیسم یا سوخت و ساز می‌نامند.
حالا اگر چیز خاصی از این تعریف کلیشه‌ای نفهمیدی نگران نباش من هم مانند شما هستم پس به دنبال جواب واقعی آن گشتم و از چندین نفر پرسیدم و بالاخره در دوره استاد گرامی آقای عانگه اصلانیان از مدرسه فیتنس به جواب آن رسیدم.
میخواهم یک مثال ساده بزنم تا راحت‌تر این مفهوم را درک کنیم. فرض کنید که یک ساختمان خریده‌اید. از روزی که شروع به استفاده از آن می‌کنید باید از آن مراقبت کنید شاید در ابتد فقط نظافت ساختمان مهم باشد ولی به مرور زمان نیاز است که برخی از اجزای ساختمان را مرمت کنید مثل رنگ دیوارها، تعویض واشر شیر آب و…
بدن ما هم همینطور است در زمانی که در حال رشد هستیم یعنی از زمان تولد تا پایان دوره بلوغ، بدن ما مدام در حال ساختن است و بیشتر انرژی دریافتی صرف رشد استخوان‌ها و احشام داخلی بدن می‌شود و زمانی که به حد بلوغ رسیدیم همان زمانی است که ترمیم و مرمت اعضای بدن مهم می‌شود.
خیلی از ما شاید فکر کنیم که انرژی فقط صرف کارهای حرکتی و یا فکری روزمره می‌شود ولی باید بدانیم اجزای داخلی مانند شش‌ها، کبد، قلب و… و اجزای خارجی مانند موها، ناخن‌ها و پوست بدن ما هم برای ادامه حیات و ترمیم به انرژی نیاز دارد.
ترمیم بدن به دو دسته تقیسم می‌شود:
- یک دسته فرآیند سازنده است که به آن آنابولیسم می‌گویند مثلا برای رشد مو و ناخن، عضله‌ها، ترمیم بافت استخوان‌های آسیب دیده و… نیاز به فرآیند شمیایی آنابولیسم است.
- دسته دوم، فرآیند شیمیایی مخرب و یا کاتابولیسم است. به‌عنوان مثال در طول روز شش‌ها اکسیژن را دریافت می‌کند و باید دی اکسید کربن تولید شده را از بدن خارج کند که این یک فرآیند تخریبی است و یا اینکه سلول‌های بدن هم موجودات زنده‌ای هستند که مدام در حال تولید مثل هستند و سلول‌های پیرتر می‌میرند. خب این سلول‌های مرده باید از بدن خارج شوند و یا سمومی که از طریق غذا وارد بدن می‌شود توسط کبد، کلیه و روده‌ها تسویه می‌شوند و این سموم باید از سه طریق عرق کردن، ادرار و مدفوع از بدن خارج شود که به این فرآیند کاتابولیسم می‌گویند.
یادمان باشد فرآیند تخریبی و فرآیند سازنده به یک اندازه مهم است مثلا اگر سلول‌های مرده در بدن زیاد شود سلول‌های زنده دچار کمبود تنفس می‌شوند که در واقع یکی از علت‌های بیماری سرطان نیز همین موضوع است.
البته انواع بیماری‌ها عوامل زیادی دارند مانند علت‌هایی مانند ژنتیک خانوادگی (البته اگر ژن خوب دارید زیاد نگران نباشید) آب و هوا و شرایط استرس‌زای زندگی و… ولی مهم‌ترین عامل تامین انرژی برای سوخت وساز بدن است.
موضوع مهم این است که اگر مدام در حال دریافت غذا برای تامین انرژی باشیم بدن مدام باید آن غذا را به انرژی تبدیل و سپس ذخیره کند و فرصتی برای ساختن و خراب کردن در بدن پیدا نمی‌کند. بنابراین برای اینکه سوخت و ساز مناسبی داشته باشید ساعات غذایی و خواب خود را منظم کنید.